อรรถกถาปฐมนฬกปานสูตรที่ 7

พึงทราบวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
บทว่า นฬกปานํ ได้แก่ นิคมมีชื่ออย่างนี้ เพราะครั้งอดีตฝูงวานร
อยู่ในโอวาทของพระโพธิสัตว์ ใช้หลอดไม้อ้อในที่ดื่มน้ำ. บทว่า ตุณฺหีภูตํ
ตุณฺหีภูตํ ความว่า ทรงชำเลืองดูทิศใด ๆ ก็ทรงเห็นภิกษุสงฆ์พากันนิ่งใน
ทิศนั้น ๆ. บทว่า อนุวิโลเกตฺวา ได้แก่ ทรงเหลียวดูจากทิศนั้น. บทว่า
ปิฏฺฐ เม คิลายติ ความว่า เหตุไรพระผู้มีพระภาคเจ้าตั้งทรงเมื่อยพระ-
ปฤษฎางค์. เพราะว่า พระผู้มีพระภาคเจ้าเมื่อทรงตั้งมหาปธานความเพียร-
ใหญ่ถึง 6 ปี ก็ได้มีทุกข์ทางพระวรกายเป็นอันมาก ย่อมาภายหลัง ครั้น
ทรงพระชรา พระองค์จึงเกิดโรคพระวาคะเบื้องพระปฤษฎางค์ แท้จริง
อาพาธเล็ก ๆ น้อย ๆ จากพระอิริยาบถมีประทับนั่งนานเป็นต้น ครอบงำ
พระอุปาทินนวรกายไม่ได้ดอก แต่ทรงอ้างข้อนั้นตรัสอย่างนี้ ก็เพื่อ
การทำโอกาสแก่พระเถระ. บทว่า สงฺฆาฏึ ปญฺญาเปตฺวา ความว่า
ทรงปูสังฆาฏิ บนเตียงที่เป็นกัปปิยะ [สมควร] ซึ่งเขาจัดไว้ในที่อัน
สมควรส่วนข้างหนึ่ง.
จบอรรถกถาปฐมนฬกปานสูตรที่ 7

9. ปฐมวัตถุกถาสูตร

ว่าด้วยกถาวัตถุ 10 ประการ

[69] สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคเจ้าประทับอยู่ ณ พระวิหาร
เชตวัน อารามของท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี ใกล้พระนครสาวัตถี ก็สมัย
นั้นแล ภิกษุเป็นอันมากกลับจากบิณฑบาตภายหลังภัต นั่งประชุมกันที่